VEEL GESTELDE VRAGEN OVER CASSATIE IN CIVIELE ZAKEN EN EEN ANTWOORD EROP

INHOUD

VOORAFGAANDE OPMERKINGEN

ALGEMEEN 

I. VRAGEN M.B.T. DE BIJSTAND VAN EEN ADVOCAAT (VRAGEN 1-10)

II. VRAGEN I.V.M. KOSTEN EN HONORARIA (VRAGEN 11-17)
III. VRAGEN I.V.M. HET INSTELLEN VAN CASSATIEBEROEP (VRAGEN 18-19)
IV. VRAGEN I.V.M. DE PROCEDURE
A. Vragen i.v.m de start van de procedure (vragen 20-21)
B. Vragen i.v.m. het verloop van de procedure (vragen 22-26)
C. Vragen i.v.m. de behandeling van de zaak op de terechtzitting (vragen 27-32)
V. VRAGEN I.V.M. DE UITSPRAAK VAN HET HOF (VRAGEN 33-37)
VI. VRAGEN I.V.M. DE VERDERE AFHANDELING VAN DE ZAAK (VRAGEN 38-39)
VII. VRAGEN VOOR PERSONEN TEGEN WIE CASSATIEBEROEP WORDT INGESTELD (VRAGEN 40-44)

VOORAFGAANDE OPMERKINGEN

1. Wat hieronder staat, heeft enkel betrekking op civielrechtelijke cassatie-procedures in de ruime zin van het woord: zaken over burgerlijk recht, gerechtelijk of procesrecht, handels-en economisch recht, financieel recht, arbeids-en socialezekerheidsrecht, tuchtrecht.

In strafzaken en in fiscale zaken gelden regels die deels afwijken van wat hieronder staat, zo o.m. is een beroep op een cassatieadvocaat niet verplicht. Dat betekent echter niet dat u voor cassatiezaken in die domeinen geen beroep kunt doen op een advocaat bij het Hof van Cassatie.

2. De vragen en antwoorden zijn in eerste instantie gericht op de “leek”, dit wil zeggen de niet juridisch geschoolde burger.

Bij het formuleren van een antwoord op de bovenstaande vragen is dan ook getracht een zo gewoon mogelijk taalgebruik te hanteren. Zoals de lezer zal merken, is dat niet altijd volledig geslaagd: er zijn nu eenmaal concepten en technieken die moeilijk anders uit te drukken zijn dan in juridische taal.

Ook werd, omwille van de leesbaarheid, ernaar gestreefd de antwoorden zo kort mogelijk te houden.

Maar vereenvoudiging en beknoptheid leiden er soms toe dat een antwoord juridisch-technisch niet volledig of volledig accuraat meer is. Wie de onderstaande antwoorden raadpleegt, moet zich dan ook realiseren dat de zaken vaak iets anders, meestal ingewikkelder liggen dan in het antwoord kon worden uitgedrukt.

De jurist die deze vragen en antwoorden zou consulteren, zal het daarmee zeker eens zijn.

3. De vragen zijn die welke kunnen rijzen bij iemand die een cassatieberoep overweegt tegen een voor hem nadelige uitspraak. Zij vertrekken met andere woorden van het standpunt van de eiser (tot cassatie).

De vragenlijst sluit af met enkele vragen die iemand zou kunnen stellen die geconfronteerd wordt met een cassatieberoep dat uitgaat van een tegenpartij.

ALGEMEEN

1. Wat is cassatie?

Cassatie of, beter gezegd, zich in cassatie voorzien of cassatieberoep instellen, is wat men een buitengewoon rechtsmiddel noemt.

Een rechtsmiddel is een proceshandeling waarmee iemand bezwaar instelt tegen een uitspraak van een rechter.

Dat cassatieberoep een buitengewoon rechtsmiddel wordt genoemd, wijst erop dat het slechts in uitzonderlijke gevallen kan worden gebruikt. In dit verband is het belangrijk goed voor ogen te houden dat cassatieberoep enkel mogelijk is

• tegen eindbeslissingen,

• op grond van schending van de wet of van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven pleegvormen.

• die in laatste aanleg zijn gewezen

Eenvoudiger en omgekeerd uitgedrukt: cassatieberoep is niet mogelijk

• tegen beslissingen waarmee een rechter zich nog niet definitief uitspreekt over een geschilpunt,

• tegen beslissingen die nog kunnen worden aangevochten door hoger beroep in te stellen,

• op basis van argumenten die niets te maken hebben met de correcte toepassing of interpretatie van de wet of met de inachtneming van fundamentele procedureregels.

Hoe eenvoudig het bovenstaande op het eerste gezicht ook moge klinken, in werkelijkheid vergt het antwoord op de vraag of aan de genoemde voorwaarden is voldaan, al een grondig onderzoek door een advocaat die de cassatieprocedure volledig beheerst, met name een advocaat bij het Hof van Cassatie.

I. VRAGEN M.B.T. DE BIJSTAND VAN EEN ADVOCAAT

I.2. Kan ik zelf cassatieberoep instellen of heb ik daarvoor een advocaat nodig?

In civiele of burgerlijke zaken, in de ruime betekenis die aan het begin van deze nota verduidelijkt wordt, kunt u niet zelf cassatieberoep instellen.

I.3. Kan de advocaat die mij tot nu toe bijstond voor mij cassatieberoep instellen ?

In civiele of burgerlijke zaken, in de ruime betekenis die aan het begin van deze nota verduidelijkt wordt, kan dat enkel door een advocaat bij het Hof van Cassatie, met andere woorden door een lid van de balie bij het Hof van Cassatie.

De reden daarvoor vindt u in het antwoord op de vraag 18.

I.4. Waar vind ik de coördinaten van een advocaat bij het Hof van Cassatie?

U vindt de lijst van de leden van de cassatiebalie, die men het tableau noemt, met de adressen en telefoonnummers in het tabblad tableau.

I.5. Hoe kies ik een advocaat bij het Hof van Cassatie?

De keuze van een advocaat bij het Hof van Cassatie is vrij.

Het specialisme van cassatieadvocaten is eerder de techniek en de wijze van procederen voor het Hof van Cassatie, dan wel het ene of het andere rechtsdomein.

Dat betekent natuurlijk niet dat sommige advocaten bij het Hof van Cassatie meer beslagen zijn in de ene of de andere materie. Als een cassatieadvocaat vindt dat hij onvoldoende vertrouwd zou zijn met het rechtsdomein waarover de zaak gaat, zal hij de zaak weigeren, zowel in uw als in zijn belang.

Hoe dan ook, de advocaat die u bijstond voor de rechtbank die de uitspraak deed die u wenst te laten onderzoeken om de mogelijkheden en kansen van een cassatieberoep te kennen, is het best geplaatst om u bij te staan bij het maken van een keuze.

Houd voor ogen dat iedere advocaat die op het tableau van de cassatiebalie voorkomt, in beginsel in staat is u in een cassatiezaak deskundig bij te staan.

I.6. Hoe neem ik contact op met de advocaat bij het Hof van Cassatie op wie ik een beroep wens te doen ?

De contacten met de advocaat bij het Hof van Cassatie op wiens diensten u een beroep wenst te doen, worden het best gelegd en onderhouden via de advocaat die u bijstond voor de rechtbank tegen wiens uitspraak u een eventueel cassatieberoep overweegt. In arbeids- en socialezekerheidszaken kan het ook de vakbond of een andere organisatie zijn die u vertegenwoordigde.

Werd of wordt u niet meer bijgestaan door een advocaat of een organisatie, dan kunt u zelf rechtstreeks contact opnemen met een advocaat bij het Hof van Cassatie van uw keuze. Dat kan telefonisch, schriftelijk of per e-mail.

I.7. Mag de gekozen advocaat bij het Hof van Cassatie de zaak weigeren of weigeren cassatieberoep aan te tekenen?

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een advocaat bij het Hof van Cassatie een zaak weigert.

Vooreerst is hij op grond van de eed die hij heeft afgelegd, verplicht zaken te weigeren die hij in eer en geweten niet rechtvaardig acht.

Uw zaak kan ook geweigerd worden omwille van een belangenconflict. In dat verband spreekt men ook van onverenigbaarheid. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de advocaat bij het Hof van Cassatie al door uw tegenpartij is geraadpleegd, niet noodzakelijk in uw zaak of in een zaak voor het Hof van Cassatie, of wanneer uw tegenpartij cliënt was of is van een lid van het kantoor of de associatie waarvan hij deel uitmaakt. Iedere advocaat bij het Hof van Cassatie oordeelt in eer en geweten of er een beletsel van die aard is om uw zaak te aanvaarden.

Een advocaat bij het Hof van Cassatie kan ook uw zaak weigeren omdat hij onvoldoende tijd heeft om die grondig te bestuderen en, in voorkomend geval, nog cassatieberoep in te stellen. Dergelijke situaties komen voor wanneer de termijn om cassatieberoep in te stellen al aan het lopen is of wanneer u zelf een termijn vooropstelt die de cassatieadvocaat meent niet te kunnen naleven.

Een zaak kan ook worden geweigerd omdat de aanvrager weigert of nalaat het gevraagde voorschot aan honoraria en kosten te betalen. Is de reden hiervoor onvoldoende financiële draagkracht, dan kan eventueel een beroep worden gedaan op rechtsbijstand. Als aan de voorwaarden is voldaan, wijst de stafhouder van de cassatiebalie dan, op verzoek van het bureau voor rechtsbijstand van het Hof van Cassatie een advocaat bij het Hof aan om vooraf de mogelijkheden en kansen van een cassatieberoep kosteloos te onderzoeken. U vindt hierover meer informatie bij vraag 15.

Het kan ook zijn dat een advocaat bij het Hof van Cassatie een negatief advies heeft uitgebracht, maar weigert in te gaan op uw vraag toch cassatieberoep in te stellen. Dat komt omdat hij dan de filterfunctie van de Cassatiebalie (zie hierover het antwoord op de vraag 18) ernstig neemt, zoals het hoort.

I.8. Wat kan ik doen als ik niet akkoord ga met het feit dat een advocaat bij het Hof van Cassatie mijn zaak weigert of weigert cassatieberoep in te stellen na een negatief advies ?

Wanneer een advocaat bij het Hof van Cassatie zaak weigert omwille van een onverenigbaarheid of omwille van de te korte tijd waarover hij nog beschikt gelet op het feit dat de termijn voor een cassatieberoep al loopt (zie hierover het antwoord op de vraag 7), dan kunt u contact opnemen met een andere advocaat bij het Hof van Cassatie (zie hierover het antwoord op de vraag 4). Als u geen van de gecontacteerde advocaten bij het Hof van Cassatie bereid vindt uw zaak te onderzoeken, dan kunt u zich wenden tot de stafhouder van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie (cass@advocass.be) die eventueel een advocaat kan aanwijzen om uw zaak te nemen. De kans bestaat dat hij dat om de ene of andere reden weigert, bijvoorbeeld omdat het nog resterende deel van de termijn om cassatieberoep in te stellen te kort is om degelijk werk te kunnen leveren of omdat uw vraag om rechtsbijstand te verkrijgen voor een cassatieprocedure op basis van een negatief advies werd afgewezen (zie hierover het antwoord op de vraag 16).

Als u ondanks een uitgesproken negatief advies van een advocaat bij het Hof van Cassatie toch wenst dat cassatieberoep wordt ingesteld, kunt u die cassatieadvocaat vragen dat hij voor u een verzoekschrift tot cassatie opstelt “op vordering”. Daarmee geeft de cassatieadvocaat te kennen dat hij zelf niet achter het cassatieberoep staat en dat hij de aangevoerde argumenten (“cassatiemiddelen”) enkel heeft ontwikkeld omdat u dat van hem eiste in zijn hoedanigheid van ministerieel ambtenaar die hij naast die van advocaat heeft. Voor het Hof van Cassatie is dat een aanwijzing dat de zaak blijkbaar erg zwak is, zonder dat dat echter per definitie inhoudt dat het cassatieberoep zal worden afgewezen.

Vindt u geen enkele advocaat die bereid is cassatieberoep in te stellen op basis van een minstens gematigd positief advies, bijvoorbeeld omdat de termijn te kort is of omdat de advocaat die de zaak heeft onderzocht, anders dan in het geval bedoeld in de voorgaande alinea, volstrekt geen enkel geldig en steekhoudend argument (“cassatiemiddel”) te ontwikkelen ziet, dan kunt u de advocaat die u bijstond in de procedure die leidde tot de uitspraak die u wenst aangevochten te zien, vragen zelf een verzoekschrift tot cassatie op te stellen of dat zelf doen en eisen dat een advocaat bij het Hof dat ondertekent “op vordering en naar concept”.

U moet echter beseffen dat het voorkomt dat het Hof van Cassatie manifest ongeldig opgestelde (“onontvankelijke”) cassatieberoepen en -middelen pleegt te bestraffen met een veroordeling tot schadevergoeding. Men mag inderdaad geen zinloos beslag leggen op het gerechtelijk apparaat en dus op de middelen van de gemeenschap.

Als een advocaat bij het Hof van Cassatie een verzoekschrift tot cassatie dat hij zelf heeft opgesteld, “op vordering” ondertekent, zal hij natuurlijk de zaak voort opvolgen en behandelen (zie hierover het antwoord op de vragen 21 en volgende).

Heeft hij een niet door hem opgesteld verzoekschrift tot cassatie ondertekend “op vordering en naar concept”, dan eindigt zijn opdracht daarmee in beginsel. Tenzij u daarom uitdrukkelijk vraagt, zal hij dan alleen het volgende nog doen : u op de hoogte houden van het verdere verloop van de procedure en meer bepaald u de datum van de terechtzitting meedelen (zie het antwoord op de vraag 28), u in voorkomend geval een kopie bezorgen van het schriftelijk advies van het openbaar ministerie als hij dat ontvangt (zie het antwoord op de vraag 24) en u naderhand een kopie toesturen van het arrest als hij die ontvangt (zie het antwoord op vraag 35). Hij zal echter geen verdere stappen zetten, zoals eventueel antwoorden op het advies van het openbaar ministerie (zie het antwoord op de vraag 24) of u vertegenwoordigen op de terechtzitting (zie het antwoord op de vraag 30). Wenst u dat de advocaat bij het Hof van Cassatie toch voort voor u optreedt, dan dient u hem daartoe opdracht te geven en zult u vanzelfsprekend de kosten moeten dragen die verbonden zijn aan de taken die hem worden opgedragen, zoals u op de hoogte brengen van de datum van de terechtzitting (zie het antwoord op de vraag 28), u vertegenwoordigen op de terechtzitting (zie het antwoord op de vraag 30) en eventueel antwoorden op de conclusie van het openbaar ministerie (zie het antwoord op de vraag 24) en u op de hoogte brengen van het resultaat van de terechtzitting (zie het antwoord op de vraag 32) en een kopie van het arrest bezorgen (zie het antwoord op de vraag 35).

I.9. Wat mag ik van een advocaat bij het Hof van Cassatie verwachten ?

U mag van de advocaat bij het Hof van Cassatie die u hebt gekozen, verwachten dat hij, met de medewerkers op wie hij doorgaans een beroep doet, grondig en professioneel de mogelijkheden en kansen van een cassatieberoep zal onderzoeken en u daarover na afloop zal informeren.

Anders dan het geval is in andere zaken, gaat het behandelen van een cassatiedossier in de regel niet gepaard met een consultatie waarbij de advocaat bij het Hof van Cassatie persoonlijk in contact komt met u en/of de advocaat die u voordien bijstond. De techniek van het cassatieberoep is van die aard, dat alle elementen die een advocaat bij het Hof van Cassatie kan gebruiken, zich in het dossier moeten bevinden dat werd voorgelegd aan de rechter tegen wiens uitspraak cassatieberoep wordt overwogen. Andere en zeker nieuwe elementen kunnen daarbij niet worden betrokken, zodat een mondelinge consultatie doorgaans weinig zin heeft en alleen kostprijsverhogend werkt.

De advocaat bij het Hof van Cassatie houdt in beginsel de advocaat of de organisatie via welke hij het dossier ontving, op de hoogte: het is aan hem of haar dat hij zijn advies en de procedurestukken overmaakt en met hem of haar dat hij overlegt. Men pleegt de advocaat of de organisatie in het jargon dan ook weleens de correspondent te noemen, die als tussenpersoon fungeert tussen de cassatieadvocaat en u, de cliënt.

Heeft een advocaat bij het Hof van Cassatie de zaak rechtstreeks van u ontvangen, dan zal hij natuurlijk met u contact onderhouden.

In beginsel zijn de contacten van een cassatieadvocaat met zijn correspondent of cliënt beperkt tot een aantal momenten: de bevestiging van de aanvaarding van de zaak en van de ontvangst van het dossier, de mededeling van het advies over de cassatiemogelijkheden en -kansen en, als tot cassatieberoep wordt beslist, het bezorgen van de akte die de advocaat bij het Hof van Cassatie daartoe moet opstellen (een verzoekschrift dat men “voorziening in cassatie” noemt), de mededeling van het eventuele antwoord van de tegenpartij (een akte die men “memorie van antwoord” noemt), het mededelen van de datum van de terechtzitting en van het uiteindelijke resultaat (het “cassatiearrest”), het terugsturen van het dossier en, eventueel, de verdere afhandeling van de kosten waarin de verliezende partij werd veroordeeld.

I.10. Wat mag een advocaat bij het Hof van Cassatie van mij verwachten?

Als een advocaat bij het Hof van Cassatie de opdracht ontvangt van een tussenpersoon, de advocaat of de organisatie die u voordien bijstond, dan zal hij langs die weg laten weten wat hij eventueel voor het onderzoek en de behandeling van de zaak nodig heeft. Het gaat meer bepaald om het dossier.

Hebt u zonder tussenpersoon uw zaak aan een advocaat bij het Hof van Cassatie toevertrouwd, dan zal die u vragen hem een volledig dossier te bezorgen waarin zich alle procedurestukken bevinden van de eerste en eventueel tweede aanleg die de zaak heeft gekend: de akte waarmee het geding werd ingeleid (dagvaarding of verzoekschrift), de schriftelijke argumentatie die de partijen hebben gewisseld (de “conclusies”), de stukken van eventuele onderzoeksmaatregelen (getuigenverhoor of deskundigenonderzoek) en de verschillende uitspraken (tussenvonnissen, uitspraak in eerste aanleg, uitspraak in hoger beroep) die er zijn geweest enzovoort.

Zoals vermeld werd in het antwoord op de vraag 9, verwacht een advocaat bij het Hof van Cassatie in de regel niet dat u een persoonlijk onderhoud met hem hebt. Als dat toch noodzakelijk of wenselijk zou zijn, zou hij dat natuurlijk laten weten.

II. VRAGEN I.V.M. KOSTEN EN HONORARIA

II. 11. Wie bepaalt de kosten en honoraria van een advocaat bij het Hof van Cassatie ?

De kosten en honoraria van een advocaat bij het Hof van Cassatie bestaan, anders dan voor notarissen het geval is, niet uit vaste tarieven: iedere cassatieadvocaat bepaalt die zelf, met de bescheidenheid en billijke gematigdheid die de wet op dit vlak aan iedere advocaat oplegt.

Dat belet niet dat tussen de bedragen die cassatieadvocaten plegen aan te rekenen, geen bijzonder grote verschillen bestaan. De reden daarvoor vindt u in het antwoord op de vragen hieronder.

II. 12. Is een advocaat bij het Hof van Cassatie duur ?

Cassatieadvocaten hebben, niet alleen bij het publiek, maar vaak ook bij politici en andere advocaten, de reputatie duur, soms zelfs zeer duur te zijn.

Onterecht.

De advocaten bij het Hof van Cassatie realiseren zich natuurlijk ook dat de kosten en honoraria die zij aanrekenen voor u nog eens komen bovenop die welke u al hebt moeten dragen voor de voorafgaande procedure of procedures en dus uiteindelijk zwaarder gaan doorwegen.

Zij beseffen ook dat, zeker voor particulieren met een modaal inkomen, de bedragen die zij plegen te vragen, hoog of overdreven kunnen lijken, zeker wanneer het voorafgaande advies negatief is (de cassatieadvocaat meent dat cassatieberoep instellen niet kan of kansloos is) of wanneer het resultaat tegenvalt (het cassatieberoep wordt verworpen).

Nochtans moet men zich goed realiseren dat het werk van advocaten bij het Hof van Cassatie en hun medewerkers bijzonder arbeidsintensief is. Niet alleen moet de te bestrijden uitspraak zeer grondig en nauwgezet worden geanalyseerd, meestal moet ook het volledige dossier worden doorgenomen. Bovendien moet de cassatieadvocaat (met zijn medewerkers) grondig de juridische problemen bestuderen die in de te onderzoeken uitspraak aan bod komen. Dat vergt niet alleen vaak zeer omvangrijk opzoekingswerk, maar ook het permanent volgen van de volledige cassatierechtspraak.

Om dat alles op het onmisbare gespecialiseerde niveau te kunnen doen, moet de cassatieadvocaat over degelijke medewerkers, met name uitstekende juristen, beschikken en over een uitgebreide bibliotheek en ruime toegang tot geïnformatiseerde rechtsbronnen.

Dat alles kost natuurlijk geld.

Het is dan ook wijs voor ogen te houden dat het aantal bladzijden tekst dat men ontvangt als advies of als procedure-akte, zelden representatief is voor de investering in tijd en infrastructuur welke die teksten heeft mogelijk gemaakt.

De verhoging van de honoraria van alle advocaten met 21% btw, per 1 januari 2014, heeft uiteraard ook zijn weerslag gehad in cassatieprocedures.

II. 13. Hoeveel vraagt een advocaat bij het Hof van Cassatie eigenlijk?

Zoals gezegd in het antwoord op de vorige vraag, bepaalt iedere cassatieadvocaat vrij zijn honorarium.

Zonder daarop een vast bedrag te kunnen kleven, kan men zeggen dat de orde van grootte van het honorarium voor een advies over de cassatiemogelijkheden en -kansen hoe dan ook in een gemiddeld dossier toch vrij vlug € 3.000 (zonder BTW) bereikt. Moet een procedure worden gevoerd, dan pleegt men daarvoor doorgaans een bedrag van dezelfde orde te vragen.

Beschouw het hierboven vermelde bedrag niet als een tarief en zeker niet als een vast tarief, want dat is het helemaal niet. Afhankelijk van de omstandigheden worden soms andere bedragen gevraagd.

Zo zult u begrijpen dat voor een advies over en de behandeling van een zeer groot dossier, dat honderden of zelfs duizenden bladzijden beslaat, met betrekking tot een omvangrijke uitspraak die tientallen bladzijden telt waarin uiteenlopende juridische vraagstukken aan de orde komen of in een zaak waar grote financiële, principiële of recurrente belangen op het spel staan, soms veel meer kan worden gevraagd. Voor een advies over een flinterdun dossier, waarin een uitspraak moet worden onderzocht van hoogstens een paar bladzijden, waarin slechts één gemakkelijk te beantwoorden juridische vraag aan bod komt en het financieel belang te verwaarlozen is, kan dan weer een lager ereloon gevraagd worden.

Het feit dat een cassatieadvocaat maar een korte termijn krijgt om de zaak te bestuderen en een eventueel cassatieberoep voor te bereiden (zie hierover het antwoord op vraag 18), zodat hij die zaak moet behandelen vóór andere zaken, waarin eventueel ook een termijn loopt, verantwoordt ook een hoger honorarium.

Ten slotte kan ook het verkregen resultaat, bijvoorbeeld een gunstige uitspraak die determinerend is voor het verdere verloop van de zaak, leiden tot een bijkomend honorarium.

Dat alles is niet anders dan wat andere advocaten doen bij het bepalen van hun honoraria. En zoals voor alle advocaten het geval is, kunnen goede kosten- en honoraria-afspraken vooraf, problemen en discussies nadien voorkomen.

II.14. Aan wie betaal ik de kosten en honoraria verbonden aan het optreden van een advocaat bij het Hof van Cassatie ?

Hebt u op een cassatieadvocaat een beroep gedaan via een tussenpersoon, de advocaat of de organisatie die u in de procedure voordien bijstond, dan wordt met die “correspondent” afgesproken hoe de aanrekening gebeurt: aan de tussenpersoon of aan u, de cliënt, zelf. Dat laatste zal in de regel het geval zijn wanneer de cliënt een onderneming is, omdat hij dan moet beschikken over een factuur op zijn naam.

Het is een regel van de deontologie dat een advocaat die namens zijn cliënt een opdracht geeft aan een advocaat bij het Hof van Cassatie, zelf moet instaan voor de betaling van de kosten en honoraria van deze laatste, tenzij hij bij de aanvang uitdrukkelijk meedeelt dat hij dat niet doet. In dat geval wordt, zoals wanneer er geen tussenpersoon is, de afrekening natuurlijk rechtstreeks aan de cliënt overgemaakt, die dan rechtstreeks aan de cassatieadvocaat betaalt.

Hoe dan ook, voor al zijn afrekeningen, of zij nu gebeuren aan de tussenpersoon dan wel aan de cliënt zelf, maakt een advocaat bij het Hof van Cassatie een echte factuur op, aangezien hij btw-plichtige is.

II.15. Wat doe ik als ik niet in staat ben de kosten en honoraria van een advocaat bij het Hof van Cassatie te dragen ?

Bent u niet in staat de kosten en honoraria te dragen die een advocaat bij het Hof van Cassatie vraagt, dan kunt u een beroep doen op rechtsbijstand, voor zover u aan de voorwaarden hiervoor voldoet.

Rechtsbijstand wordt niet gevraagd aan een cassatieadvocaat, noch aan de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie (de cassatiebalie) of haar stafhouder, maar uitsluitend en rechtstreeks aan het bureau voor rechtsbijstand van het Hof van Cassatie.

Alle gegevens daarover en documenten die u daarvoor nodig hebt, vindt u op de website van het Hof van Cassatie, via de hyperlink: rechtsbijstand van het Hof van Cassatie.

II.16. Wat kan ik doen als mijn aanvraag tot rechtsbijstand is afgewezen en ik toch cassatieberoep wens in te stellen ?

De afwijzing van een vraag tot rechtsbijstand impliceert dat u niet aan de voorwaarden voldoet, hetzij aan de vereisten van onvoldoende financiële middelen, hetzij omdat het voorafgaande advies dat een cassatieadvocaat pro Deo, d.i. gratis, uitbracht, negatief is.

Wenst u toch een advies (in voorkomend geval een tweede advies) dan zult u aan de advocaat bij het Hof van Cassatie die u bereid vindt voor u op te treden, een met hem af te spreken honorarium moeten betalen, evenals zijn kosten.

II.17. Welke gerechtskosten zijn verbonden aan een procedure in cassatie?

Aan een cassatieprocedure zijn diverse proceskosten verbonden.

Vooreerst moet de akte waarmee een cassatieberoep wordt ingeleid (een “verzoekschrift houdende voorziening tot cassatie”) met een gerechtsdeurwaarder worden betekend aan de tegenpartij of tegenpartijen. De kosten van die betekening variëren naargelang van bepaalde parameters, waaronder de urgentie, de verplaatsing die de gerechtsdeurwaarder moet maken, en het aantal partijen aan wie hij moet betekenen en de urgentie, bedragen gemiddeld rond de € 600 per partij.

Daarbij komt nog een vaste bijdrage van € 24 en in sociaalrechtelijke zaken (over arbeids- of socialezekerheidsrecht) is bovendien  rekening te houden met een rolrecht verschuldigd van € 650, die verschuldigd is door de verliezende partij.

Het Hof van Cassatie veroordeelt de verliezende partij in de regel in de kosten. Dat zijn de hierboven bedoelde kosten, die door de eisende partij worden voorgeschoten. Anders dan in “gewone” zaken, moet de verliezende partij in cassatiezaken aan de winnende partij geen rechtsplegingsvergoeding betalen.

III. VRAGEN I.V.M. HET INSTELLEN VAN CASSATIEBEROEP

Om kans- of nutteloze procedures voor het hoogste rechtscollege te voorkomen, die enkel het gerechtelijk apparaat belasten en tot bijkomende frustratie kunnen leiden voor de partijen, heeft de wet voorzien in een soort filter. Die bestaat erin dat een advocaat bij het Hof van Cassatie vooraf een advies uitbrengt over de vraag of een cassatieberoep wel mogelijk is tegen het vonnis of arrest dat men wil bestrijden en zo ja, welke de slaagkansen daarvan zijn.

Als een advocaat bij het Hof van Cassatie een negatief advies uitbrengt, betekent dat, naargelang van het geval, dat het technisch-juridisch niet mogelijk is, met een redelijke kans op succes, cassatieberoep in te stellen (bijvoorbeeld omdat het vonnis of arrest daarvoor niet in aanmerking komt of de termijn daarvoor al is verstreken) dan wel dat de cassatieadvocaat geen cassatietechnisch of inhoudelijk juridisch valabele argumenten ziet aan te voeren (wat men het “ontwikkelen van middelen” noemt). Een negatief advies betekent dus niet noodzakelijk dat u terecht ongelijk hebt gekregen. Het kan evenzeer betekenen dat, zelfs al zou dat niet het geval zijn, daartegen niets meer te ondernemen valt in een cassatieprocedure. Een negatief advies betekent met andere woorden niet per definitie dat u “ongelijk” hebt.

Een cassatieadvies kan ook genuanceerd zijn, in die zin dat de advocaat bij het Hof van Cassatie zegt dat hij wel gronden ziet om het onderzochte vonnis of arrest voor het Hof van Cassatie aan te vechten, maar twijfelt over de slaagkansen daarvan. Zo kan hij de slaagkansen uitdrukken als minimaal, moeilijk in te schatten, niet te garanderen enzovoort. Daarvoor wordt doorgaans geen percentage gebruikt, omdat er ook in het recht nu eenmaal veel onzekerheden zijn.

U mag ervan uitgaan dat een negatief advies (zoals trouwens ook een positief advies) de oprechte en onpartijdige en onafhankelijk uitgebrachte opvatting van de cassatieadvocaat weergeeft: louter economisch bekeken heeft hij er natuurlijk alle belang bij een positief advies uit te brengen en dus ook een cassatieprocedure te kunnen voeren, maar het behoort nu eenmaal tot de essentie van zijn opdracht kansloze of weinig kans makende zaken er uit te filteren. Het beperkte aantal advocaten bij het Hof van Cassatie is trouwens ingegeven door de bezorgdheid de onafhankelijkheid van de uitgebrachte adviezen te garanderen.

III. 19. Wat als ik niet akkoord ga met het (negatief of positief) advies van een advocaat bij het Hof van Cassatie ?

Als u niet akkoord gaat met het advies van de aangezochte advocaat bij het Hof van Cassatie, zal het in de regel om een negatief advies gaan. Maar ook een positief advies zou u op sommige punten of om bepaalde redenen kunnen ontgoochelen, bv. omdat het positief is op een ander punt of om een andere reden dan u zou wensen.

Het is in die gevallen altijd mogelijk om bijkomende uitleg te vragen aan de cassatieadvocaat, maar aangezien het advies in de regel over technische en ingewikkelde aspecten handelt, is het best dat die uitleg door een advocaat wordt gevraagd en aan een advocaat wordt gegeven. Bovendien moet u ermee rekening houden dat bijkomende vragen tot bijkomende kosten kunnen leiden.

Wenst u geen bijkomende vragen te stellen, omdat het advies u duidelijk is of om welke andere reden ook, maar kunt u zich daar toch niet bij neerleggen, dan is het vanzelfsprekend mogelijk een nieuw advies (second opinion) te vragen aan een andere advocaat bij het Hof van Cassatie. De fair play lijkt dan wel te eisen dat u aan die andere cassatieadvocaat meedeelt dat het om een tweede advies gaat.

Het kan gebeuren, en het gebeurt ook, dat een tweede cassatieadvocaat tot een andere conclusie komt dan de eerst geraadpleegde, maar courant lijkt dat toch niet te zijn. Het betekent overigens niet dat de eerst geraadpleegde zijn werk niet goed zou hebben gedaan, zelfs niet als op het tweede, positieve advies, met succes cassatieberoep zou worden ingesteld. Recht beoefenen blijft altijd een onzekere aangelegenheid, wat overigens blijkt uit het feit dat zelfs het Hof van Cassatie zelf wel eens van zienswijze verandert.

IV. VRAGEN I.V.M. DE PROCEDURE

A. Vragen i.v.m. de start van de procedure

IV.20. Over hoeveel tijd beschik ik om cassatieberoep in te stellen?

In het algemeen (let op voor uitzonderingen) bedraagt de termijn om cassatieberoep in te stellen drie maanden. Die wordt  in de regel (let op voor uitzonderingen) berekend vanaf het ogenblik van de betekening, bij gerechtsdeurwaardersexploot, van de te bestrijden uitspraak of de kennisgeving daarvan bij gerechtsbrief.

Maar met veel klemtoon moet daarbij onmiddellijk worden gezegd dat de termijn in sommige gevallen geen drie maanden bedraagt, maar korter is en dat het al heel wat technische kennis vergt om uit te maken welke akte (een betekening bij gerechtsdeurwaardersexploot, een gerechtsbrief of nog iets anders) de termijn doet lopen en hoe die wordt berekend en eventueel geschorst.

Met andere woorden: wanneer u cassatieberoep overweegt, ga dan niet zelf aan het rekenen, maar zorg ervoor dat de advocaat bij het Hof van Cassatie dat snel kan doen.

Het is trouwens van het grootste belang in voorkomend geval zo snel mogelijk het dossier te laten bezorgen aan de cassatieadvocaat van uw keuze, zodat die over een zo lang mogelijke periode beschikt om het dossier te bestuderen. Mede gelet op wat in het antwoord op vraag 12 wordt gezegd over het werk dat een cassatieonderzoek vergt, de noodzaak van een voorafgaand advies en de verplichting de akte waarmee cassatieberoep wordt ingesteld binnen de termijn door een gerechtsdeurwaarder te laten betekenen aan de tegenpartij of tegenpartijen en nadien beide nog binnen diezelfde termijn op de griffie van het Hof van Cassatie te Brussel neer te leggen, is het praktisch gezien nagenoeg uitgesloten een cassatiedossier op een behoorlijke manier rond te krijgen binnen een termijn waarvan maar één of een paar weken, laat staan enkele dagen rest. Een te korte termijn is dan ook één van de redenen waarom cassatieadvocaten soms het dossier weigeren.

IV.21. Hoe wordt een procedure voor het Hof van Cassatie gestart?

Een cassatieberoep start met de neerlegging op de griffie van het Hof van Cassatie van een procedure-akte die de vorm heeft van een verzoekschrift houdende “voorziening in cassatie”.

Dat verzoekschrift moet ondertekend zijn door een advocaat bij het Hof van Cassatie en vooraf bij gerechtsdeurwaarder aan de tegenpartijen betekend zijn. De betekeningsakte moet overigens met het verzoekschrift op de griffie worden gedeponeerd.

B. Vragen i.v.m. het verloop van de procedure

IV.22. Hoe verloopt de behandeling van de zaak bij het Hof van Cassatie zelf ?

De procedure voor het Hof van Cassatie is in essentie schriftelijk.

Zij verloopt meestal als volgt :

• het indienen van de eis: het instellen van cassatieberoep (zie hierover het antwoord op vraag 21),

• het eventuele verweer (de “memorie van antwoord”) van de tegenpartij (zie hierover het antwoord op de vraag 23)

• de mededeling van de datum waarop de zaak voor het Hof van Cassatie zal worden behandeld (het bepalen van “de rechtsdag”) waarbij eventueel een schriftelijke conclusie van het openbaar ministerie is gevoegd,

• de eventuele repliek op de schriftelijke conclusie van het openbaar ministerie (in de vorm van een “nota”),

• de terechtzitting van het Hof waarop de zaak wordt behandeld,

• en de uitspraak.

Zoals u merkt, krijgt iedere partij – een eventuele repliek op een schriftelijke conclusie van het openbaar ministerie buiten beschouwing gelaten – maar de gelegenheid één enkel procedurestuk in te dienen: de eiser maakt zijn voorziening tot cassatie, de verweerder eventueel een memorie van antwoord.

Het heeft dan bv. ook geen zin er bij uw cassatieadvocaat op aan te dringen dat hij repliceert op het verweer van de tegenpartij (de “memorie van antwoord”): de procedure voor het Hof van Cassatie voorziet niet in die mogelijkheid.

IV.23. Wanneer verneem ik iets van mijn advocaat bij het Hof van Cassatie ?

Vanzelfsprekend zult u, via de advocaat of organisatie die als tussenpersoon optreedt of, indien die er niet is, rechtstreeks van uw cassatieadvocaat een kopie krijgen van de akte waarmee de procedure wordt ingeleid (het “verzoekschrift houdende voorziening tot cassatie”).

Op dezelfde wijze zult u ook kennis krijgen van het verweerstuk (de “memorie van antwoord”) dat de tegenpartij eventueel zal indienen:de kennisgeving van dat verweerstuk gebeurt niet aan u, als partij, maar aan de advocaat bij het Hof van Cassatie die namens u cassatieberoep heeft ingesteld.

U zult ook op de hoogte worden gebracht van de datum waarop de zaak wordt behandeld (de datum van “de terechtzitting”). Als het openbaar ministerie een schriftelijk advies uitbrengt, krijgt u daarvan tezelfdertijd een kopie.

En vanzelfsprekend krijgt u mededeling van het resultaat, in de vorm van een kopie van het arrest, eventueel met een korte commentaar als dat nodig is.

IV.24. Wat houdt het advies van het openbaar ministerie in ?

Bij het Hof van Cassatie is er een “parket”, dat bestaat uit advocaten-generaal onder leiding van de procureur-generaal. Zij vormen samen het openbaar ministerie bij het Hof.

In de hier behandelde soort zaken bestaat de taak van het openbaar ministerie erin aan het Hof een advies uit te brengen over het cassatieberoep. Een advocaat-generaal krijgt het dossier en vormt zich een onpartijdige mening over de vraag of het cassatieberoep en de daarbij ontwikkelde argumenten) (“middelen”) rechtsgeldig kunnen worden onderzocht (“toelaatbaar zijn”) en, zo ja, of zij gegrond zijn. Worden beide vragen bevestigend beantwoord, dan besluit de advocaat-generaal het cassatieberoep in te willigen (hij “concludeert tot vernietiging”), is hij van mening dat een of beide vragen een negatief antwoord verdient, dan adviseert hij het Hof het cassatieberoep af te wijzen (hij “concludeert tot verwerping”).

De meeste adviezen (“conclusies”) van het openbaar ministerie worden mondeling uitgebracht, maar er zijn ook schriftelijke, waarvan de tekst dan voor de terechtzitting wordt meegedeeld. Daarop kan, indien een partij dat wil, dan nog worden gerepliceerd met een korte “nota”, die moet beperkt zijn tot wat het advies als nieuw zou meebrengen ten aanzien van wat de partijen al naar voren hebben gebracht. Aangezien dat in de meeste gevallen niet zo is, zijn dergelijke “nota’s” eerder uitzonderlijk.

IV.25. Hoe lang duurt het vooraleer de zaak voorkomt op een terechtzitting ?

De duur van de procedure, eens het cassatieberoep is ingediend, verschilt erg van “kamer tot kamer”, dit wil zeggen van de afdeling van het Hof van Cassatie die de zaak zal behandelen. De tweede kamer van het Hof, die de strafzaken behandelt, werkt het snelst, maar zoals aan het begin van deze tekst werd gezegd, strafzaken komen in deze vragen en antwoorden niet aan bod.

Ook de derde kamer van het Hof van Cassatie, die de zaken van arbeids- en socialezekerheidsrecht behandelt, werkt vrij snel: een arrest volgt in de regel tussen zes maanden en een jaar na het instellen van cassatieberoep, al zijn er uitzonderingen waarin dat (veel) langer duurt. Tuchtzaken worden eveneens vrij snel behandeld.

Hoewel de derde kamer van het Hof ook civiele en commerciële zaken behandelt, komen die in de regel voor de eerste kamer. Hier varieert de duur, met (soms grote) uitzonderingen in beide richtingen, tussen een en twee jaar na het indienen van het cassatieberoep.

IV.26. Wat kan ik doen als ik vind dat de behandeling van de zaak te lang duurt ?

Het tijdsverloop tussen het indienen van het cassatieberoep en de behandeling daarvan op een terechtzitting, hangt af van twee factoren. Vooreerst wordt het dossier bezorgd aan een raadsheer-verslaggever, die een ontwerp van arrest opstelt. Daarna bestudeert het openbaar ministerie (het “parket” bij het Hof van Cassatie) de zaak met het oog op het formuleren van een advies aan het Hof. Eerst dan wordt een dag bepaald waarop de zaak in openbare terechtzitting wordt behandeld.

De advocaat bij het Hof van Cassatie die voor u optreedt, heeft op het voornoemde tijdsverloop geen enkele vat. Het is dan ook, eens de zaak aanhangig is gemaakt, nutteloos bij hem aan te dringen op een bespoediging van de behandeling of hem verwijten te maken over de lange duur: hij kan daaromtrent niets doen.

C. Vragen i.v.m. de behandeling van de zaak op de terechtzitting

IV.27. Hoe lang vooraf word ik op de hoogte gebracht van de datum van de terechtzitting waarop de zaak voorkomt ?

De termijn tussen het ogenblik waarop kennis wordt gegeven van het feit dat een zaak op een openbare terechtzitting van het Hof van Cassatie zal worden opgeroepen (de “fixatie” van de zaak) is zeer kort, maar moet in principe minstens vijftien dagen bedragen.

IV.28. Wie brengt mij op de hoogte van de datum van de terechtzitting van het Hof van Cassatie?

De advocaat bij het Hof van Cassatie die voor u optreedt, zal de datum waarop het Hof de zaak zal behandelen, meedelen aan de tussenpersoon, de advocaat of de organisatie die u voordien bijstond, of, als die er niet is, aan uzelf.

IV.29. Moet, mag en kan ik op de terechtzitting van het Hof van Cassatie aanwezig zijn ?

De partijen moeten niet aanwezig zijn op de terechtzitting van het Hof van cassatie waarop hun zaak wordt behandeld.

U mag en kan natuurlijk de terechtzitting, die overigens openbaar is, bijwonen, maar zin heeft dat eigenlijk niet, zoals u kunt zien als u het antwoord op de volgende vragen leest.

IV.30. Hoe verloopt een terechtzitting van het Hof van Cassatie ?

De procedure voor het Hof van Cassatie is in essentie schriftelijk en dat komt duidelijk tot uiting in het verloop van de terechtzittingen, dat er als volgt uitziet.

Als de zaak wordt opgeroepen, in volgorde van de anciënniteit van de aanwezige advocaten, brengt de raadsheer-verslaggever een uiterst summier “verslag” uit (de vermelding tegen welke uitspraak cassatieberoep ingesteld werd door welke advocaat bij het Hof van Cassatie en het aantal “middelen” die daarbij worden aangevoerd, evenals de vermelding of er een “memorie van antwoord” is voor de tegenpartij en welke advocaat bij het Hof van Cassatie die heeft opgesteld.).

Nadien brengt het openbaar ministerie, in de persoon van de advocaat-generaal die de terechtzitting bijwoont, zijn advies uit aan het Hof: de advocaat-generaal “concludeert” daarbij positief of negatief voor de eisende partij, met andere woorden hetzij tot “vernietiging” van de bestreden uitspraak, hetzij tot “verwerping” van het cassatieberoep (zie hierover het antwoord op de vraag 24). Heeft het openbaar ministerie schriftelijk geconcludeerd, dan verwijst het gewoon naar zijn geschreven advies (“conclusie”) waarvan u dan vooraf kennis hebt gekregen.

Vervolgens krijgen de cassatieadvocaten die aanwezig zijn, het woord, maar het is hoogst uitzonderlijk dat zij veel meer dan een formele beleefdheidsformule uitspreken. Herhalen wat in het verzoekschrift tot cassatie voor de eisende partij of in de memorie van antwoord voor de verwerende partij aangevoerd werd, heeft geen enkele zin en zou trouwens, gelet op de techniciteit van de vragen, meestal moeilijk te volgen zijn. Overigens hebben alle leden van de kamer van het Hof die in de zaak zetelen, al kennis gekregen en genomen van de voornoemde procedurestukken en van een ontwerp van arrest uitgaande van de raadsheer-verslaggever, waarover zij eventueel zelfs al met elkaar van gedachten hebben gewisseld.

Wat het advies van het openbaar ministerie betreft, als dat schriftelijk werd uitgebracht, heeft iedereen dat al gelezen en hebben de partijen al de mogelijkheid gehad daarop schriftelijk te repliceren met een “nota” (zie het antwoord op de vraag 24). Daarop mondeling nog terugkomen, heeft geen zin en wordt door het Hof geenszins gewaardeerd.

Is het advies van het openbaar ministerie mondeling, dan kunnen de advocaten daarop mondeling repliceren. Maar ook dat is uitzonderlijk, omdat in dat geval het advies (de mondelinge “conclusie”) veelal uit niets anders bestaat dan een opgave van de redenen waarom de advocaat-generaal het standpunt van de ene of de andere partij volgt. Die redenen zijn al aan bod gekomen in het verzoekschrift tot cassatie en in de memorie van antwoord, zodat het overbodig is die nog eens mondeling te herhalen.

Een terechtzitting van het Hof van Cassatie is met andere woorden, anders dan een terechtzitting van een andere rechtbank of hof, eerder een formele aangelegenheid.

Als de advocaat bij het Hof van Cassatie die u vertegenwoordigt, niet aanwezig kan zijn, wat wel eens gebeurt, dan wordt de zaak, overeenkomstig de wettelijke voorschriften, toch behandeld. Maar zoals blijkt uit wat voorafgaat, heeft dat geen enkele weerslag voor uw zaak. Het formele karakter van de terechtzitting wordt gerespecteerd door het feit dat de advocaat die niet aanwezig kan zijn, zich daarvoor vooraf bij het Hof verontschuldigt en de voorzitter dat ook bij het oproepen van de zaak vermeldt.

IV.31. Wat gebeurt er nadat mijn zaak op een terechtzitting van het Hof van Cassatie is behandeld ?

Nadat de zaak op de terechtzitting is behandeld op de wijze beschreven in het antwoord op de vorige vraag, verklaart de voorzitter van de kamer het debat gesloten en zegt hij dat de zaak in beraad wordt genomen.

Vervolgens wordt de volgende zaak opgeroepen voor behandeling.

IV.32. Wat en wanneer zal ik van mijn advocaat bij het Hof van Cassatie vernemen over de terechtzitting?

Uw advocaat bij het Hof van Cassatie zal in beginsel daags na de uitspraak (zie over het tijdstip daarvan in het antwoord op de vraag 33) aan de tussenpersoon, de advocaat of organisatie die u in de procedure voordien bijstond, kennis geven van wat volgens een officieuze mondelinge mededeling van de griffie de uitspraak van het Hof is geweest: (geheel of gedeeltelijk) positief voor de eiser, wat (gehele of gedeeltelijke) vernietiging van het bestreden vonnis of arrest inhoudt, (volledig of gedeeltelijk) negatief voor de eiser, wat (gehele of gedeeltelijke) verwerping van het cassatieberoep betekent.

Zoals u merkt, is uit de eerste officieuze mededeling van wat het arrest bevat, niet altijd precies uit te maken wat de draagwijdte van de uitspraak is voor de partijen. Een gedeeltelijke vernietiging van de bestreden uitspraak kan bijvoorbeeld alleen betrekking hebben op een detail, zoals de kosten. En voor een volledige vernietiging van de bestreden uitspraak is het soms van belang te weten of die gebeurd is op basis van een vormgebrek, bijvoorbeeld een onzorgvuldige formulering, dan wel op grond van een principiële beslechting van een betwiste aangelegenheid.

V. VRAGEN I.V.M. DE UITSPRAAK VAN HET HOF

V.33. Wanneer wordt het arrest uitgesproken?

In de meeste gevallen zegt de voorzitter bij het sluiten van het debat (zie hierover het antwoord op de vraag 31) dat de uitspraak “later” zal volgen. Daarmee wordt in de regel bedoeld: later op de dag.

Inderdaad, nadat alle zaken die op de lijst van de terechtzitting (de “rol”) staan, behandeld zijn, verklaart de voorzitter de terechtzitting opgeheven en trekken de raadsheren die hebben gezeteld, zich voor beraadslaging in de raadkamer terug.

Die beraadslaging kan verschillende uren in beslag nemen, zodat een uitspraak op dezelfde dag meestal eerst lang na het einde van de terechtzitting gebeurt.

V.34. Kan ik de uitspraak zelf gaan aanhoren ?

In beginsel verzet niets zich er tegen dat u de uitspraak zelf zou gaan aanhoren, aangezien die gebeurt in openbare terechtzitting.

Maar zoals blijkt uit het antwoord op de vorige vraag, is het niet te voorspellen of de uitspraak de dag van de behandeling van de zaak zal gebeuren, zelfs als dat zo werd aangekondigd, noch op welk tijdstip van de dag dat het geval zal zijn.

Bovendien is de uitspraak in openbare terechtzitting even summier als de officieuze mededeling van de griffie waarvan uw advocaat bij het Hof van Cassatie ‘s anderendaags kennis zal nemen (zie hierover het antwoord op de vraag 32).

Het heeft dus geen zin u naar het Justitiepaleis te begeven en daar uren te wachten op een uitspraak die er die dag misschien dan toch niet zal komen, die gebeurt op een tijdstip dat u precies niet in de zaal aanwezig was of waarvan de draagwijdte u toch geheel of gedeeltelijk ontsnapt.

V.35. Krijg ik een kopie van het arrest en wanneer ?

Zodra de advocaat bij het Hof van Cassatie een kopie heeft gekregen van het uitgesproken arrest, stuurt hij dat naar de tussenpersoon, de advocaat of de organisatie die u in de procedure voordien bijstond, of, bij ontstentenis daarvan, naar uzelf.

Het kan evenwel een aantal weken na de dag van de uitspraak duren vooraleer de tekst van het arrest aan uw cassatieadvocaat wordt toegestuurd.

V.36. Met wie bespreek ik het arrest van het Hof van Cassatie?

Als u een advocaat of een organisatie hebt die u bijstaat in de cassatieprocedure en die als tussenpersoon optrad, dan zal die u een kopie van het arrest bezorgen met de eventueel nodige commentaar.

Hebt u rechtstreeks opdracht gegeven aan een cassatieadvocaat, dan zal hij dat doen.

De commentaar bij het arrest is doorgaans vrij beknopt: de lectuur van het arrest zelf maakt in de regel duidelijk wat het Hof van Cassatie heeft beslist en in vele gevallen gaat het om een keuze die werd gemaakt, zonder dat daar overdreven veel motieven worden aan toegevoegd. Een mondelinge bespreking daarvan met de advocaat bij het Hof van Cassatie is daarom in de regel overbodig.

Voor wat er verder kan of moet gebeuren, kan worden verwezen naar het antwoord op de vragen 38 en 39.

V.37. Wat gebeurt er met de uitspraak van het Hof van Cassatie m.b.t. de gerechtskosten?

In de meeste gevallen zal de uitspraak van het Hof van Cassatie over de gerechtskosten van de cassatieprocedure meegenomen worden bij de verdere afhandeling van de zaak (zie daarover de antwoorden op de volgende vragen). Dat is veruit het eenvoudigste.

Maar het komt voor dat de advocaat bij het Hof van Cassatie zelf tussenkomt bij de regeling van die kosten en bijvoorbeeld vraagt aan de tussenpersoon, advocaat of organisatie, of als die er niet is aan u, om hem het bedrag van de gerechtskosten te betalen waartoe het Hof van Cassatie u heeft veroordeeld, of om die rechtstreeks aan de cassatieadvocaat van de tegenpartij te betalen. Omgekeerd kan de voor u optredende cassatieadvocaat natuurlijk ook namens u de gerechtskosten opvragen waartoe de tegenpartij door het Hof van Cassatie werd veroordeeld en het bedrag daarvan overmaken aan de tussenpersoon of aan uzelf.

VI. VRAGEN I.V.M. DE VERDERE AFHANDELING VAN DE ZAAK

VI.38. Wat gebeurt er met mijn zaak na de uitspraak van het Hof van Cassatie?

In grote lijnen – maar er zijn andermaal talrijke bijzonderheden – heeft een uitspraak van het Hof van Cassatie één van de twee volgende consequenties.

Wordt uw cassatieberoep verworpen, dan blijft de uitspraak waartegen het gericht was, bestaan en uitwerking hebben.

Wordt uw cassatieberoep geheel of gedeeltelijk ingewilligd, dan wordt de zaak volledig, of enkel met betrekking tot het aspect waarop de vernietiging betrekking heeft, verzonden naar een andere rechter van hetzelfde niveau als die van de bestreden uitspraak. De procedure moet aldaar dan volledig of gedeeltelijk, naargelang van het geval, worden voortgezet.

VI.39. Met wie bespreek ik de verdere afhandeling van de zaak en aan wie vertrouw ik die toe?

Of, hoe en wanneer een zaak na een uitspraak van het Hof van Cassatie voort wordt afgehandeld, wordt besproken met de advocaat die u al bijstond in de procedure voordien en die als tussenpersoon is opgetreden ten aanzien van de cassatieadvocaat.

Hebt u zich zelf rechtstreeks tot een advocaat bij het Hof van Cassatie gewend, dan doet u voor de verdere afhandeling van de zaak het best een beroep op een andere, niet-cassatieadvocaat.

Met de kennisgeving van het arrest van het Hof van Cassatie (en eventueel de afhandeling van de kosten) is de opdracht van een advocaat bij het Hof van Cassatie inderdaad in beginsel voltooid.

VII. VRAGEN VOOR PERSONEN TEGEN WIE CASSATIEBEROEP WORDT INGESTELD

VII.40. Wat moet ik doen als een gerechtsdeurwaarder mij een voorziening in cassatie komt betekenen?

U neemt dan het best zo spoedig mogelijk contact op met de advocaat of de organisatie die u bijstond in de zaak die leidde tot de uitspraak waartegen cassatieberoep wordt ingesteld.

Hebt u geen dergelijk contact (meer), dan kunt u zich rechtstreeks wenden tot een advocaat bij het Hof van Cassatie (zie in dit verband het antwoord op de vragen 4 tot en met 6).

VII.41. Ben ik verplicht een advocaat bij het Hof van Cassatie te nemen als tegen mij cassatieberoep wordt ingesteld ?

Neen, het is niet verplicht dat de verwerende partij zich door een advocaat bij het Hof van Cassatie laat vertegenwoordigen in de cassatieprocedure.

Ook zonder dat de verwerende partij wordt vertegenwoordigd door een cassatieadvocaat, zal het Hof van Cassatie de zaak onpartijdig en onafhankelijk onderzoeken op basis van de procedurestukken en een even onpartijdig en onafhankelijk advies (“conclusie”) van het openbaar ministerie (zie hierover de antwoorden op de vraag 24).

Maar advocaten, ook advocaten bij het Hof van Cassatie, dienen nu eenmaal om de zienswijze van een partij kracht bij te zetten ten aanzien van de rechter. Het komt frequent voor dat het advies van het openbaar ministerie uitdrukkelijk verwijst naar het verweer van een cassatieadvocaat in een “memorie van antwoord”.

Of het aangewezen of nuttig is voor een verweer een beroep op een advocaat bij het Hof van Cassatie te doen, overlegt u het best met de advocaat die u tot op dat ogenblik in de procedure bijstond. Maar een cassatieadvocaat met wie u rechtstreeks contact opneemt, zal het u zeker zeggen als hij merkt dat een voorziening in cassatie absoluut geen nuttig antwoord verdient, bijvoorbeeld omdat het verzoekschrift niet door een cassatieadvocaat is opgesteld, wat blijkt uit het feit dat een advocaat bij het Hof van Cassatie heeft ondertekend “op vordering en naar concept”. Ook dat behoort tot zijn filterende taak (zie hierover het antwoord op de vraag 18).

VII.42. Wat kost een verweer voor het Hof van Cassatie?

Wat de kosten en honoraria verbonden aan een verweer voor het Hof van Cassatie betreft, kan worden verwezen naar de antwoorden op de vragen 11 tot en met 14.

Wel moet worden opgemerkt dat het verweerschrift (“de memorie van antwoord”) niet door een gerechtsdeurwaarder moet worden betekend aan de eisende partij en de verwerende partij ook geen afzonderlijk rolrecht verschuldigd is.

VII.43. Wat mag ik verwachten van een advocaat bij het Hof van Cassatie die mij als verweerder voor het Hof verdedigt?

Het antwoord op de vraag 9 geeft in grote lijnen weer wat u als verwerende partij voor het Hof van Cassatie mag verwachten van een cassatieadvocaat, met dien verstande dat hij enkel een verweerschrift (“memorie van antwoord”) opstelt en overmaakt aan de cassatieadvocaat van de eisende partij en zorgt voor de verdere opvolging van de zaak tot en met de terechtzitting en de uitspraak.

Een voorafgaand advies is bij een verweer in beginsel niet nodig.

VII.44. Hoe verloopt een zaak voor een verwerende partij voor het Hof van Cassatie ?

Voor het verloop van de zaak en het volgen van de voortgang ervan kan worden verwezen naar wat hierboven staat in antwoord op de vragen 22 en volgende.